Türkiye'de Çay Tarımı

Türkiye'de Çay Tarımı

Ülkemizde çay tarımı, 204.000 üretici tarafından, 767.000 dekar sahada küçük aile işletmeciliği şeklinde yapılmaktadır. Çay tarımı ve ticareti Doğu Karadeniz Bölgesi ekonomisinde çok önemli bir yer tutmakta, dengeli gelir dağılımı sağlamakta, istihdam yaratarak bölgesel göçün azalmasında rol oynamaktadır. Ülke ekonomisine ise 300 milyon dolarlık kaynak yaratmakta, 1 milyon insanın ise geçim kaynağını teşkil etmektedir.

Ekolojik şartlar nedeniyle dünyada çay hasadı ve kuru çay üretimi 9-11 ay devam ederken ülkemizde 5-6 ay yapılmaktadır. Mayıs ayında başlayan hasat ekim ayında son bulmaktadır. Üretim ile ilgili harcamaların ve yaş çay bedeli ödemelerinin büyük bir bölümü bu zaman dilimi içinde gerçekleşmektedir. Buna mukabil üretilen çayın pazarlaması bir yıla tekabül etmektedir.

Ülkemizde Kamu ve özel sektörün satın aldığı yaş çay yaprağı miktarı, 850-900.000 ton, Üretilen kuru çay miktarı  180-190 bin ton, yurt içi tüketim miktarı ise  150-160.000 ton arasındadır. Bu durumda; Tüketim fazlası 30-40.000 ton çayın ihracı zorunludur.

Dünyada çay üretim ve tüketim durumuna baktığımızda; yıllık kuru çay üretiminin 3.000.000 ton, tüketimin ise 1.800.000 ton olduğu bilinmektedir. Yaklaşık 1.200.000 ton tüketim fazlası çay ise tüketici ülkelerin tüketim ihtiyacını karşılamak üzere ihraç edilmektedir. Dünya pazarlarında oluşan bu arz fazlası ürün, tüketici ülkelerin talebini karşılamak üzere, üretici ülkeler arasında bir Pazar mücadelesi oluşturmaktadır. Üretici ülkeler ihracatı sübvanse ederek teşvik etmektedir.

Dünya çay üretimi az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yapılmaktadır. Bu ülkelerin büyük çoğunluğunda üretim  maliyetleri oldukça düşüktür. Ülkemizde ise kuru çay maliyeti diğer üretici ülkelerin maliyetlerinin çok üzerinde gerçekleşmektedir. Diğer üretici ülkelere göre üreticilere ödenen ham madde fiyatı 3 kat, personel gideri 5 kat, üretim maliyeti ise 4-5 kattır.

Çay pazarlamasında kalite ve maliyet son derece önemlidir. Bu nedenle, optimum maliyet ile kaliteli ve tüketici ülkelerin damak tadına uygun çay üretebildiğimiz taktirde, dünya pazarlarına ihracat yapma şansımız olacaktır.

Çay sektörünün geleceği, üretim tüketim dengesinin kurulmasına, optimum maliyetle kaliteli çay üretilmesine bağlıdır.

Bunun içinde öncelikle tarımda, sanayide ve pazarlamada karşılaşılan sorunların çözülmesi şarttır.